top of page
     Teleütlerin geleneksel evlilik formları egzogami şeklindedir. Geleneksel olarak kendi boylarından olan birisiyle evlilik yapmak mümkün olmamakla birlikte bu uygulama günümüzde terk edilmeye başlanmıştır. Özellikle genç kuşak arasında boy yapısının unutulmuş olması bu tip evliliklerin gerçekleştirilmesinde bir etken olarak karşımıza çıkmaktadır. Altay Dinî Komisyon’un Baçat Bölgesi verilerine göre 1893 yılında 78 evlilikten tamamı farklı boylar arasında gerçekleşmiştir (Batyanova, 2006, s. 207). Bunun tek bir istisnası Teleüt boylarından Yıttu boyuna mensup olanlar arasındadır. Bu da boy sisteminin daha alt seviyede gerçekleşmesinden dolayıdır. 19. ve 20. yy.larda Teleütler arasında uygulanan bir başka uygulamada ise kayın alma olarak bilinen ölen kocanın kardeşi ile evlendirilmedir.

        Bunun dışında Teleüt evlilik sisteminde iki erkek kardeş, iki kız kardeş ile ve babanın kız kardeşlerinin kızları ile aile kurmak mümkün değildir. Ancak izin verilen evlilik dayı tarafından gerçekleştirilen evliliktir (Batyanova, 2006, s. 207). Ancak bu tür uygulamalar Sovyetler Birliğinin kurulmasından sonra yavaş yavaş terk edilmeye başlanmıştır. Efimova (1926, s. 15)’ya göre Teleüt evliliklerinin iki tip bulunmaktadır. Bunlar aile rızası ile olanlar ve kaçırma şeklinde gerçekleşenler. Sovyetlerin ilk yıllarında Teleütler arasında 15-16 yaşlarında evlilik normal olarak karşılanmaktadır. Yine Efimova, (1926, 15) maddi imkânları yeterli olanlar ve qalın “başlık” ödeyebilenlerin evlilik gerçekleştirebildiğini belirtmektedir. Başlık uygulaması uzunca bir müddet devam etmiştir.

    1980’li yıllarda bile evlendirilenler arasında başlığın ödendiği ve bu başlık miktarının tüm Teleütler arasında aynı olduğu tespit edilmiştir. Ancak bu uygulama günümüzde terk edilmiştir. Günümüzde Teleütler arasındaki aile yapısının temelini çekirdek aile oluşturmaktadır. Genellikle şehirlere göçün artması bundaki önemli etkenlerdendir. Saha çalışmasındaki gözlemlerimizden biri Teleütlerin erken yaşlarda aile kurmalarıdır. Özellikle bu tip evliliklerde anne ve baba ile birlikte yeni evli çiftler de yaşamaktadırlar. Ancak erken yaşlarda gerçekleştirilen bu evlilikler şiddetli geçimsizlik vb. faktörler nedeniyle boşanmalarla sonuçlanmaktadır. Görüşme gerçekleştirdiğimiz 18 yaş üzeri 60 kişinin %20’si ikinci ya da üçüncü evliliğini gerçekleştirmiş bireylerdendir.

       Ancak bu kişilerin tamamı Bekovo Azınlık Bucağı, Çerta, Şanda köylerinde yaşayan Teleütlerdir. Kemerovo Bölgesi’ndekiler arasında 2002 sayımına göre 1210 kişi olan toplam erkek nüfusunun 846’sı 16 yaş ve üzerindedir ve %70’e tekabül etmektedir. Bunların %59’u medeni durumunu evli olarak belirtmiştir. Resmî olarak evlilik yapmamışların sayısı 67’dir. Bu durum Rusya Federasyonunda oldukça yaygın olmakla birlikte resmî evlilikler ancak aile hukuku süreçleri bakımından önem taşımaktadır. 2010 nüfus sayımından bu rakam artmaktadır. Resmî evlilik gerçekleştirenlerin sayısı erkeklerde 432 kişi ile %86,5’tir. Hiç evlenmemiş kişi sayısı toplam 16 yaş ve üzeri erkek sayısı içerisinde %30’dur. Dul erkek oranı %3, boşananların oranı ise %8’dir. Kadınlarda %10 olan bu oran erkeklere göre daha fazladır. 2010 nüfus sayımına göre ise bu yaş grubundaki evli erkeklerin oranı %59,44’tür ve bir önceki sayıma göre artış göstermektedir.

      Dul erkek oranı %2,18’e, boşananların oranı ise %6,56’ya gerilemiştir. Kemerovo Bölgesi’ndekiler arasında 2002 nüfus sayımında 1236 kişi olan toplam kadın nüfusunun 1110’u 16 yaş ve üzerindedir ve %89’a tekabül etmektedir. 2010 nüfus sayımında toplam kadın nüfusunda bir artış gözlemlenmektedir. 2002’de bunların %48,73’ü medeni durumunu evli olarak belirtmiştir. 2010’da bu oran %49,46’ya çıkmıştır. Resmî olarak evlilik yapmamışların sayısı 2002’de 83 kişi iken 2010’da bu sayı 102’dir. Bu veriden hareketle gayrı resmî evliliklerin sayısının arttığı görülmektedir. Resmî evlilik gerçekleştirenlerin sayısı kadınlarda 2002’de 458 kişi ile %41,26 iken 2010’da 450 kişi ile %40,32’dir. Resmî evliliklerde azalma görülmektedir. Hiç evlenmemiş kişi sayısı 2002’de %21,53, 2010’da %16,03’tür. 2002’de dul kadın oranı %19, boşananların oranı ise %10’dur. 2010 nüfus sayımında ise boşanma oranı yine %10 civarındadır.

      Erkeklerle kıyaslandığında boşanma ve dul kalma oranı yüksektir. Nüfus verilerinde boşanıp yeniden evlenme verileri bulunmamaktadır. Ancak saha çalışmalarındaki gözlemlerimize göre bu durum oldukça fazladır. Özellikle erken yaşlarda gerçekleştirilen evliliklerin getirdiği sorunlar, ekonomik, fazla alkol tüketimi vb. problemler kadınların boşanmayı tercihlerindeki faktörlerdendir. 2002 ve 2010 nüfus sayımı verilerine göre Teleütler arasında ailelerdeki çocuk sayılarına bakıldığında 15-17 yaş aralığında çocuk sahibi olan hiç kimse bulunmamaktadır. Bunların Kemerovo Bölgesindeki toplam sayısı 39’dur. 2002’de 18-19 yaş arağında ise çocuk sahibi olan 4 kişi (%12,12) bulunmaktadır ve bunların tamamı tek çocuk sahibidir. 2010’da ise bu oran iki katı artarak %24,13’e ulaşmıştır. Bu da erken yaştaki evliliklerin arttığını göstermektedir. 2002’de 20-29 yaş aralığındaki 105 kişiden ise tek çocuk sahibi olanların sayısı 47, 2 çocuk sahibi olanların sayısı 16, 3 çocuk sahibi olanların sayısı 2, 4 çocuk sahibi olanların sayısı ise 1’dir. Bu yaş aralığında 5 ve üzeri çocuk sahibi olan hiç kimse yoktur. Tablo 10’a bakıldığında yalnızca 7 ve üzeri çocuk sahibi olanların 40 yaş ve üzeri kesimde olduğu görülmektedir. 2010’da ise bu yaş grubu 50 ve üzeridir. 2002 ve 2010 nüfus sayımı verilerine göre doğurganlık oranlarının yaş ilerledikçe arttığı gözlemlenmektedir.
bottom of page